ZUS ma prawo kwestionować wysokość składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli uzna, że firmy świadomie zawyżają zarobki pracowników w celu wyłudzenia przez nich zasiłku chorobowego – tak orzekł Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 29 listopada 2017 r.

29 listopada br. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 83 ust. 1 pkt 3 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778) w zakresie dotyczącym ustalenia przez ZUS innej niż w umowie o pracę podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe jest zgodny z ustawą zasadniczą.

Trybunał zajął się sprawą w związku z pytaniem prawnym skierowanym przez Sąd Okręgowy w Częstochowie. Rozpatrując kilka podobnych spraw, sąd powziął bowiem wątpliwości co do konstytucyjności zaskarżonego przepisu. Chodziło o to, że nowo zatrudnione osoby posiadające wysokie kwalifikacje podpisywały z pracodawcami umowy na wynagrodzenia wyższe od przeciętnych. Od takich kwot zostały opłacone wysokie składki na ubezpieczenie chorobowe.

Kiedy jednak ubezpieczeni zgłaszali się po wypłatę zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego, ZUS stwierdzał, że ustalenie tak korzystnych warunków wynagrodzenia miało na celu wyłącznie uzyskanie wysokich świadczeń z tytułu niezdolności do pracy. Na podstawie obowiązujących przepisów wydawał więc decyzję, przyznając prawo do zasiłku od niższej kwoty. Przy czym, jak podkreślał sąd pytający, sposoby jej ustalania były bardzo różne – od przyjmowania minimalnego wynagrodzenia do analogicznego dla pracownika na podobnym stanowisku. Pokrzywdzeni odwoływali się do sądów, ale te w podobnych sprawach wydawały różne wyroki.

Ubezpieczeni mieli nadzieję, że sytuacja zmieni się po wyroku TK. Tak jednak nie będzie.

Sędziowie powołali się na orzecznictwo Sądu Najwyższego korzystne dla organu rentowego. Wskazali, że ZUS ma prawo zakwestionować wysokość składek na ubezpieczenie społeczne, jeżeli okoliczności sprawy wskazują, że świadczenie zostało wypłacone na podstawie umowy zmierzającej do obejścia prawa.

Co więcej, przyznanie rażąco wysokiego wynagrodzenia może być uznane za nieważne z powodu naruszenia zasad współżycia społecznego.

– ZUS ma obowiązek stać na straży praworządności oraz podejmować z urzędu lub na wniosek stron wszelkie czynności niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego – podkreślił w uzasadnieniu wyroku Grzegorz Jędrejek, sędzia TK.